Autonomie betekent dat je onafhankelijk bent, zelfstandig werkt en je eigen keuzes maakt. In een werkomgeving houdt dat in dat je geen sturing van bovenaf nodig hebt: je pakt projecten zelfstandig op en voert ze uit op jouw manier. Je denkt na over je werk én over hoe je dat werk het beste kunt aanpakken. Zelf denken én doen dus.

Autonomie draait om:

  • zelf keuzes maken én de keuzes van anderen respecteren;

  • nadenken over je manier van werken;

  • vertrouwen geven én ontvangen;

  • verantwoordelijkheid nemen;

  • werkzaamheden kunnen uitbesteden zonder micromanagement.

zo ontwikkel je autonomie

Autonomie ontwikkel je niet in één keer. Het begint met inzicht in jezelf en groeit naarmate je bewust keuzes maakt in je werk. Autonome professionals nemen verantwoordelijkheid, denken vooruit en durven hun eigen koers te varen. Dat betekent:

  • zelf nadenken over je aanpak;

  • actief communiceren over je behoeften;

  • grenzen stellen en bewaken;

  • leren vertrouwen op je eigen oordeel.

Door regelmatig te reflecteren en het gesprek aan te gaan met collega’s of leidinggevenden, geef je richting aan je ontwikkeling. Autonomie vraagt om lef en duidelijkheid, maar levert je meer werkplezier, groei en impact op.

belang van autonome werkhouding

Autonomie in je werk geeft energie en positiviteit. Zweverig? Zeker niet. Volgens de zelfdeterminatietheorie van psychologen Edward L. Deci en Richard M. Ryan hebben professionals in hun werk drie basisbehoeften:

  1. competentie (ergens in uitblinken);

  2. verbinding (contact met gelijkgestemden);

  3. autonomie (zelf vorm geven aan je werk).

Iedereen wil dus autonoom zijn. Het geeft vrijheid én regie over je werk. Voldoe je aan deze drie behoeften, dan vergroot je je motivatie en lever je betere prestaties. Je voelt je goed, ontwikkelt jezelf en functioneert optimaal. Dat is persoonlijk leiderschap.

Voor zzp’ers is autonomie nóg belangrijker. Je kiest zelf je opdrachten, bepaalt je werktijden en geeft je eigen werkvorm en stijl vorm. Juist deze vrijheid maakt het ondernemerschap aantrekkelijk en zorgt dat je werk écht bij je past.

toepasbare oefeningen

Autonomie vergroten begint bij kleine veranderingen in je manier van werken. Met deze oefeningen zet je concrete stappen richting meer zelfstandigheid en regie:

breng je krachten en energiegevers in kaart Waar ben je goed in? Welke taken geven je energie? Als je dit helder hebt, kun je daar bewust op sturen. Bespreek je visie met je leidinggevende en geef aan dat je je hier meer op wilt focussen. Dat vergroot niet alleen je autonomie, maar ook je werkplezier.
stel grenzen Denk na over waar jij verantwoordelijk voor bent en waar je wel of geen hulp bij wilt bieden. Zeg gerust ‘nee’ als iets niet bij jouw rol past: ‘Dat past nu niet in mijn planning, maar [naam] kan je hier goed bij helpen.’ Zo houd je de focus op jouw kerntaken.
kies je ideale werkplek Waar werk jij het meest geconcentreerd? In een kantoortuin of juist thuis? Bespreek met je team of hybride werken mogelijk is, bijvoorbeeld twee dagen per week thuis. Zo richt je je werk in op een manier die bij jou past.
voer gesprekken met andere professionals Vraag collega’s wat zij zien als jouw sterke punten. Hoe gaan zij om met autonomie in hun werk? Door ervaringen uit te wisselen en te luisteren, krijg je nieuwe inzichten en scherp je jouw visie aan. 
neem regie over je planning Pak een project aan op jouw manier. Denk na over je aanpak, wat je nodig hebt en hoe je je tijd het beste indeelt. Regie nemen begint bij plannen en prioriteren.
sta achter je werk Vertrouw op je expertise. Presenteer voorstellen met overtuiging. Dus niet: ‘Ik denk dat dit een goed idee is, wat vind jij?’, maar: ‘Dit is mijn plan. Zo ga ik het aanpakken en dit heb ik nodig.’
geef eerlijke feedback Durf kritisch te zijn, ook als dat spannend is. Door opbouwende feedback te geven en duidelijk te communiceren, laat je zien dat je kwaliteit belangrijk vindt én dat je verantwoordelijkheid neemt voor het geheel.

Autonomie groeit als je actief keuzes maakt, kaders stelt en durft te vertrouwen op jezelf. Met deze oefeningen geef je daar op een praktische manier invulling aan.

veelgestelde vragen

  • wat is de definitie van autonomie?

    Autonomie is afgeleid van het Griekse woord autonomía. Dat is opgebouwd uit de woorden: autos (zelf) en nomos (wet) en afgeleid van autonomos, wat ‘eigen wetten opleggend’ betekent. Het beste synoniem van autonomie is zelfbeschikking. Een autonoom iemand bepaalt zelf wat hij/zij belangrijk vindt en handelt daarnaar.

  • welke verantwoordelijkheden horen bij autonoom zijn?

    Bij autonoom zijn hoort dat je zelf verantwoordelijkheid neemt over jouw motivatie, behoeften, gevoelens en mening. Ook ben je je bewust van de gemaakte keuzes en de consequenties daarvan.

  • waarom is autonomie belangrijk op de werkvloer?

    Autonomie in je werk geeft energie en positiviteit. Het geeft vrijheid én regie over je werk. Als je voldoet aan competentie (ergens in uitblinken), verbinding (contact met gelijkgestemden) en autonomie (zelf vorm geven aan je werk) dan vergroot je je motivatie en lever je betere prestaties. Je voelt je goed, ontwikkelt jezelf en functioneert optimaal.

  • in welke vakgebieden is autonomie belangrijk?

    Autonomie speelt in vrijwel elk vakgebied een rol, maar is extra belangrijk in beroepen waarin je veel eigen afwegingen moet maken en zelfstandig beslissingen neemt, zoals in:

    • onderwijs - leerkrachten en docenten bepalen zelf hoe zij lesstof overbrengen en inspelen op de behoeften van hun leerlingen.

    • gezondheidszorg - zorgprofessionals maken continu afwegingen over behandelingen en patiëntenzorg.

    • politiek - bestuurders en beleidsmakers nemen besluiten die grote maatschappelijke impact hebben.

    • creatieve sector - ontwerpers, schrijvers en kunstenaars hebben ruimte nodig om hun eigen ideeën vorm te geven.

    • techniek en engineering - specialisten lossen complexe vraagstukken op en kiezen vaak hun eigen aanpak.

    • ondernemerschap en zzp - zelfstandigen dragen volledige verantwoordelijkheid voor hun werk, klanten en resultaten.