Het is een van de grootste uitdagingen van elke sociale dienst in Nederland; hoe helpen we mensen van een bijstandsuitkering (weer) naar werk? In de afgelopen tien jaar is de Baanbrekend methode van Randstad in meer dan veertig gemeenten werkbaar én effectief gebleken. Het concept biedt een stevige zet in de rug naar werk en naar het gevoel er weer helemaal bij te horen. “Een mooi perspectief voor mensen in de bijstand én voor werkgevers, zeker nu er schaarste is op de arbeidsmarkt”, zegt Yolanda Tieleman, directeur Randstad RiseSmart.

"baanbrekend betekent werk, maar ook zingeving: méédoen."

Baanbrekend bestaat, tien jaar na de lancering, inmiddels in tal van verschillende varianten en onder verschillende namen. Wat in Schiedam, Vlaardingen en Maassluis Werkstroom heet en in Almere Baangericht, kent in de Drechtsteden zijn oudste en mogelijk meest succesvolle versie. Baanbrekend Drechtsteden heeft in de jaren circa 7.000 mensen uit de bijstand en aan werk geholpen. “In andere steden worden soortgelijke resultaten geboekt. Dit concept, dat stoelt op samenwerking tussen Randstad, de sociale dienst, de betrokkene en de werkgever, heeft zich duidelijk bewezen”, legt Tieleman uit.

 

tekst gaat verder onder de foto.

Portret foto van Yolanda Tielemans

wat is de rode draad? 

“De kracht is de combi van Randstad en de sociale dienst van een gemeente. Daar kennen ze de klant, wij de wereld van werk en de arbeidsmarkt. Samen kijken we hoe ver iemand van werk af staat, waar we kunnen begeleiden, welke vaardigheden en competenties we kunnen aanvullen en hoe een werkgever het talent een kans kan geven. We trainen de mensen, leren ze solliciteren en zichzelf presenteren en hoe het er bij bedrijven aan toe gaat. Wij leren ze wérken, zou je kunnen zeggen. Dat doen we met veel vasthoudendheid, want het gaat niet in alle gevallen in één keer goed.” 

een succesformule?

“Dat mag je na tien jaar wel zeggen. We hebben in de loop van tien jaar meer dan 30.000 mensen uit de bijstand aan het werk geholpen. Een onderzoek onder 3.000 Baanbrekend-kandidaten die we in de jaren 2019 en 2020 hebben bemiddeld liet zien dat tachtig procent na de bemiddeling van Baanbrekend nu nog steeds aan het werk is.”

wat maakt de uitdaging zo groot? 

“Mensen in de bijstand hebben vaak een complex profiel. Ze hebben vaak veel pech gehad, raakten hun baan kwijt en misten de aansluiting op de arbeidsmarkt. Sommigen kregen privéproblemen of namen een verkeerde afslag. Zit je langer in de bijstand, dan slaat soms de desillusie toe. Het idee dat je de boot hebt gemist is voor velen herkenbaar. Ze hebben geen vertrouwen meer in de toekomst en Baanbrekend geeft ze dat vertrouwen weer terug.” 

hoe keert baanbrekend het tij voor deze mensen?

“Door flink wat maatwerk, daarom is de rol van de sociale dienst ook zo belangrijk. Individuele, intensieve begeleiding. Uitzoeken wat iemand wél kan, kijken wat er mogelijk is bij een werkgever. Soms is er echt een training nodig, bijvoorbeeld als iemand bij een klantcontactcenter in de bank- en verzekeringswereld wil werken en deze een WFT-certificaat nodig heeft. Dit regelt dan de gemeente, of wij doen het via onze vakschool. Soms gaat het ook om personal branding en leren we iemand om aan zijn CV te werken. In de coronatijd zijn we gestart met het geven van webinars over onder andere werknemersvaardigheden, over hoe het eerste gesprek bij een bedrijf gaat, het ritme van werk. Vergeet niet: voor mensen met een flinke afstand tot de arbeidsmarkt is dat niet altijd gesneden koek. Samen met de gemeente zetten we dan ook diverse instrumenten in. Denk daarbij aan proefplaatsingen en aan een reïntegratie-werkovereenkomst om de stap naar werk makkelijker te maken voor zowel de kandidaat als de werkgever.”

waar komen de mensen terecht? 

“We vinden mogelijkheden in alle sectoren, van horeca en catering tot logistiek en klantcontact centres. Ook in de zorg en in het onderwijs zijn mogelijkheden om een goede start te maken. Soms trekken we ons initiatief wat breder. Zo hebben we in Almere een project opgezet om vrouwelijke arbeidsmigranten beter te laten integreren en participeren, om zo hun kans op werk ook te vergroten. In West-Brabant hebben we een logistiek opleidingstraject opgezet, samen met het Werkplein Hart van West-Brabant, ontwikkelbedrijf WVS en Randstad Inhouse Services. Dat is een hele opleidingslijn met veel actieve coaching om te werken aan taalvaardigheid, werknemersvaardigheden en aan andere skills die je nodig hebt om een baan in de logistiek te vinden en te houden.”

is dat laatste lastig?

“Het gaat zeker niet altijd in één keer goed. Bij Baanbrekend proberen we iedereen vooruit te helpen, vaak eerst met wat wij een ‘broodbaan’ noemen, min of meer om de betrokkene zelfredzaamheid te maken. Begeleiding van de werkgever is hierbij evenzeer van belang. Soms moeten de verwachtingen van de nieuwe medewerker wat worden teruggeschroefd: we benadrukken dat de werkgever soms wat meer geduld moet hebben met de nieuwe medewerker, die in korte tijd veel nieuwe indrukken opdoet en van alles moet leren.” 

na tien jaar en met goede ervaringen in meer dan veertig gemeenten lijkt baanbrekend een blijver?

“Het concept heeft zich meer dan bewezen. Deze vorm van publiek-private samenwerking stoelt op vertrouwen. De sociale dienst kent de mens, de zaak, wij van Randstad brengen onze kennis en ervaring met de arbeidsmarkt en bedrijven in. De behoefte aan gemotiveerde mensen is alleen maar gegroeid: die 431.000 mensen die in Nederland in de bijstand zitten, vormen in feite toch een groot reservoir aan onbenut potentieel – een belangrijk gegeven nu werkgevers om arbeidskrachten zitten te springen.”

mooi werk dus, dat baanbrekend?

“Met name omdat het gaat om mensen, die wij helpen om hun leven weer op de rit te krijgen. Baanbrekend betekent werk, maar ook zingeving: méédoen. Wie werkt, doet weer mee. Ik moet denken aan Kevin. Onlangs was ik er getuige van dat deze jonge man die al jaren in de bijstand zat, dankzij Baanbrekend zijn vaste aanstelling kreeg. “De bloemen, die breng ik meteen naar mijn vader”, zei hij bij het feestelijke officiële moment. Waarom, vroeg ik hem. ‘Mijn vader heeft zoveel van mijn problemen van nabij meegemaakt en mij altijd gesteund. Met dit werk sla ik definitief de goede weg in. Daar wil ik hem graag bij betrekken, ik ben daar zo dankbaar voor. Ik kom er weer bovenop!’ Woorden die aangeven hoe belangrijk werk – en: zingeving, een doel – is in het leven.” 

baanbrekend gaat daarmee om meer dan werk? 

“Kevin is er maar één. Baanbrekend, dat is het verhaal van Kevin, maal tienduizend. Daar kunnen wij, met de zeventig medewerkers van Baanbrekend, en met al die medewerkers van veertig gemeenten in Nederland, alleen maar trots op zijn.”