In dit interview met Kees de Rijke, directeur HR bij de Landmacht, hebben we het over:

Welke skills denkt De Rijke in de toekomst nodig te hebben en wat is zijn visie op het managen van capaciteit? Welke instrumenten gebruikt hij hiervoor, tegen welke uitdagingen loopt hij aan en wat is de rol van HR analytics bij capaciteitsmanagement?

De afgelopen jaren zijn spannend geweest, ook bij defensie. “Alles wat en iedereen die we hebben klaarstomen voor mogelijke scenario’s, dát is onze taak. De pandemie en de oorlog in Oekraïne hebben veel effect (gehad) op onze mensen. Het feit dat situaties in de wereld niet te voorspellen zijn, maakt capaciteitsmanagement een uitdaging in onze branche.”

skills van straks

“We zijn nu nog (te) veel aan het brandblussen. Toch zijn we zeker ook bezig met de vraag welk soort mensen we straks nodig hebben. Aangezien oorlogen niet meer alleen fysiek worden uitgevochten maar ook cognitief en digitaal, wordt onze taak complexer en komen er benodigde skills bij. 

Wie denkt dat we als Europa taken en domeinen gaan verdelen, heeft het denk ik mis. We willen allemaal dat Zwitsers zakmes blijven. In plaats van dat bijvoorbeeld Duitsland ons verdedigt bij aanvallen over land, Nederland vooral sterk wordt op zee en Frankrijk het digitale mastermind van ons allen wordt, willen we allemaal alles blijven kunnen. Je hoeft maar naar de huidige oorlog in Oekraïne te kijken en je ziet waarom. Wél denk ik dat wij ooit eenheden zullen gaan vormen met bijvoorbeeld Duitsland, om krachten te verenigen.”

toekomstige personeelsvraag

“Afhankelijk van politieke keuzes hebben we dus – naast fysieke skills – straks ook digitale en cognitieve skills nodig. En dan is er ook nog de opkomende automatisering die de komende 10 tot 12 jaar om een dubbele workforce vraagt. Voordat robots en andere ondersteunende middelen ons werk kunnen overnemen, moeten wij mensen ze eerst leren kennen, verbeteren, optimaliseren en wennen aan onze nieuwe rol. 

Zo is de Rotterdamse haven druk met de automatisering van activiteiten en de gevolgen daarvan voor de bemensing. Ook wij zijn al volop aan het oefenen met drones en shootingsensoren. Hoe slimmer de apparaten, hoe minder mensen we straks nodig hebben. Maar voorlopig geldt dus nog het tegenovergestelde. Eenheden krijgen meer taken, maar we mogen het niet met meer mensen gaan doen.” 

binnenhouden en ontwikkelen

Niet zo gek dus dat de landmacht veel doet om mensen aan zich te binden. “Sommigen vinden ons doel om mensen zo lang mogelijk binnen te houden ouderwets. Terwijl wij juist van het intern ontwikkelen zijn. Wees zuinig op je personeel, zeg ik altijd. Zorg ervoor dat je ze zodanige kansen biedt dat je ze behoudt.”

Bij de landmacht werkt 70% op mbo-niveau. “Deze mensen willen niet jobhoppen, ze willen het leuk hebben en blijven leren. Doe je niet je best als werkgever, dan gaan ze weg na een paar jaar. En dus moet je perspectief en ontwikkelpotentie bieden. Zeker ook aan deze doeners, want heel Nederland zit op ze te wachten! 

Binnenkort krijgen we een nieuw HR-systeem: iedereen naar een vaste aanstelling. Up or out is niet meer. Dat is even een omschakeling. In de onderbouw worden sinds kort loopbanen geschetst. Ook het ‘werkvolk’ zijn immers professionals. Het is toch zonde al die kennis en ervaring te laten gaan als ze 35 zijn?  

Iets anders dat helpt bij binding, is het feit dat er na 30 jaar bezuinigen eindelijk meer geld beschikbaar komt voor defensie. We hebben nieuwe camouflagepakken, de beste helmen van de wereld en goede wapens besteld. We gaan weer vaker op oefening naar uitdagend terrein en investeren in goede simulatiesystemen. Dit alles zal mensen weer tevredener maken en langer laten blijven. Alleen al het feit dat Nederland defensie waardeert en geld beschikbaar maakt, doet veel met onze mensen!”

Wat als De Rijke toch niet genoeg mensen heeft? Dan zet hij onderstaande instrumenten in. En graag ook.

  • 1. job sharing: samenwerken met andere bedrijven

    “Ga samenwerken met andere bedrijven en externe partners en maak gebruik van elkaars expertise. En ja, dus ook elkaars personeel. Dat kan soms niet, maar vaker wel! Zelf doen we het al op het gebied van geneeskunde. Niet alle chirurgen zijn meer in dienst van defensie, maar vele bij ziekenhuizen. Ze gaan met ons mee als we ze nodig hebben voor een missie. 

    Helaas merk ik dat veel bedrijven het eng vinden om medewerkers te delen. Al vaker heb ik een groot bedrijf dat defensiemateriaal maakt gevraagd samen monteurs te gaan werven, opleiden en inzetten. Wij doen de werving, we betalen de opleiding samen, ze gaan werken bij het bedrijf en als het nodig is gaan ze met ons mee op oorlog; dat idee. In coronatijd stelde ik datzelfde bedrijf voor hun monteurs (tijdelijk) over te nemen, aangezien zij geen werk voor ze hadden. Toch is het er niet van gekomen. Ook bij organisaties als KLM, NS en Shell zou ik mogelijkheden zien. Ik denk dan aan mensen die bijvoorbeeld 16 uur bij ons werken en 16 uur elders. Ook binnen organisaties kun je jobsharen, over afdelingen heen. Denk niet ‘dadelijk gaan ze weg bij mij’, maar durf. Wie weg wil, gaat toch wel.”

  • 2. j​ob carving: functies opknippen in taken

    “Ik wil van functies af en mensen meer aannemen op activiteiten. Zo kun je ieders capaciteiten slim inzetten, zonder afgebakende functiegrenzen. Moeten er bijvoorbeeld analyses gedaan worden over pandemie-achtige onderwerpen? Dan haal ik dierenartsen binnen die elders geen werk vinden. Zij kunnen dit prima. Gaat het om onderzoek? Studenten doen dit graag. Veel taken vragen vooral om slimme mensen. Het precieze profiel maakt niet zoveel uit.

    Ook kun je met job carving een tekort aan een bepaald type technologische kennis oplossen. Neem nou monteurs in voertuigtechniek. Sommigen hebben hier wel affiniteit mee, maar geen opleiding. In plaats van ze dan niet aan te nemen, mogen ze bij ons bijvoorbeeld wielen of onderdelen komen (de)monteren. Signaleren we talent? Dan laten we hem of haar een interne vakopleiding doen en komen er taken bij. Anders gezegd: we maken gebruik van de skills van mensen om ze vervolgens taakgericht op te leiden.”

  • 3. opleiden: samenwerken met onderwijs

    “Onze mbo-werving hebben we grotendeels uitbesteed aan de VEVA-opleiding. Zij doen het binden en boeien aan de voorkant voor ons. Ook hebben we 120 militaire instructeurs rondlopen bij lokale ROC’s. In totaal dragen zo’n 4000 mbo-leerlingen hetzelfde pak als wij, dat schept meteen een band. 

    Als tweede voorbeeld noemt De Rijke het Defensity College. “Studenten volgen bij ons bootcamps in de vakantie. In twee tot drie weken krijgen ze de basisopleiding tot militair. Daarna blijven ze soms voor een dag in de week als werkstudent en dus slim mens bij ons werken. Met dit loon kunnen ze hun studie bekostigen. 90% van hen gaat iets anders doen na vier jaar, 10% blijft hangen. Het gaat ons hier niet zozeer om werving, maar om het slim inzetten van capaciteiten. Win-win als je ‘t mij vraagt.”

rol van HR analytics

Bij het managen van capaciteit kun je niet zonder analytics, daar is De Rijke van overtuigd. “Randstad maakt voor ons bijvoorbeeld analyses van de civiele arbeidsmarkt. Ook talent management doen we over een tijdje niet meer in Peoplesoft maar in een SAP-achtige constructie.”

Momenteel loopt er een pilot waarin de beschikbaarheid van personeel mede bepalend is voor de planning van de activiteiten. “Met dit geavanceerd planningssysteem voorspellen we de demand steeds verder, zodat we de inzet van mensen en middelen steeds beter kunnen regelen. Alle HR-data zitten erin. En omdat we bijvoorbeeld gaan vliegen wanneer we HR-capaciteit hebben én wanneer ’t mooi weer is, is het systeem ook bij het KNMI aangesloten.” 

De Rijke sluit af met een mooi voorbeeld van job carving. “Drie van onze mensen zijn sinds kort bezig met de ontwikkeling van een tool voor HR analytics. Dit zijn officieren uit de operationele wereld, die bij mij hadden aangegeven dat ze naast hun werk wel tijd voor en affiniteit met dit onderwerp hadden. Om ze geboeid te houden, vroeg ik ze dit één dag in de week erbij te doen. Het werkt super. Zij blij, wij blij.”